Możemy założyć, że jeśli średni wiek inicjacji seksualnej w Polsce to ok 19 lat, a naturalne możliwości koncepcji kończą się około 49-50 roku życia, to okres płodny w życiu kobiety trwa około 30 lat. Szacując dalej – ciąża, poród, wyłączne kamienie piersią i związany z tym laktacyjny brak owulacji jednorazowo trwają około 2 lat.
Z połączenia tych rachunków jasno wynika, że jeśli kobieta nie będzie stosowała żadnej metody antykoncepcyjnej i jednocześnie regularnie współżyła, w ciągu swego życia powinna urodzić 14-15 dzieci. Rzadko która Pani ma takie plany i jakąś metodę kontroli urodzeń musi wprowadzić. Wybór jest bardzo zróżnicowany i każdy może znaleźć odpowiadającą mu metodę.
Metody naturalne
Metody naturalne, bazujące na umiejętności rozpoznania dni płodnych i unikania współżycia w tym czasie, są bardzo skuteczne pod warunkiem restrykcyjnego stosowania się do ich zasad. I tu powstaje problem. Niewiele Pań znajduje w sobie tyle chęci i samozaparcia, żeby na tyle dobrze poznać swój organizm, aby bezpiecznie stosować tę metodę. Poza tym wymaga ona współdziałania także ze strony partnera, co właściwie ogranicza jej zastosowanie tylko do stabilnych związków partnerskich.
Niemniej jednak dobrze byłoby, gdyby każda kobieta znała podstawy tej metody, gdyż doskonale sprawdza się ona w …planowym zachodzeniu w ciążę.
Prezerwatywa
Jedna z najczęściej stosowanych metod, dość zawodna, ale posiadająca niezbywalną zaletę – zapewnia jednocześnie ochronę przed infekcjami przekazywanymi drogą płciową. Jest to szczególnie istotne dla młodych kobiet podejmujących dopiero współżycie (tu odsetek infekcji jest największy) oraz dla pań często zmieniających partnerów.
Często stosowana łącznie z metodami naturalnymi.
Antykoncepcja hormonalna
Bazuje na zaburzeniu dojrzewania pęcherzyka dominującego w jajniku. Nie ma wtedy owulacji i nie może dojść do zapłodnienia.
Wbrew częstym przekonaniom, nie wpływa na rezerwę jajnikową ani na przyszłe możliwości zajścia w ciążę. Może natomiast maskować ewentualnie istniejące niezależnie od jej stosowania problemy, np. trudności z owulacją u pacjentek z drobnopęcherzykowymi jajnikami czy przedwczesne wygasanie czynności jajników.
Metoda doskonale przebadana, bezpieczna, łatwo odwracalna, mająca także inne korzystne pozaantykoncepcyjne działania (korzystny wpływ na cerę, zmniejszenie bolesności i obfitości krwawień, możliwość regulacji czasu wystąpienia krwawienia itd.). Metoda, oczywiście, nie dla wszystkich.
Absolutnie przeciwwskazana u palących pań powyżej 35 roku życia, u kobiet z trombofilią (łatwiejszym krzepnięciem krwi, wrodzonym lub nabytym), nadciśnieniem tętniczym, zakrzepicą w wywiadzie.
U niektórych kobiet źle tolerowana – stosunkowo niski poziom estrogenów może powodować suchość pochwy. Częstą skargą jest też spadek libido, albo zaburzenia nastroju.
Może powodować nieznaczne zatrzymanie wody w organizmie, co może się przełożyć na wzrost wagi. ALE UWAGA! To może być maksymalnie 1-2 kg, a nie 10.
Antykoncepcja hormonalna nie wpływa znacząco na masę ciała – ta zależy głównie od bilansu energetycznego.
Ma postać tabletek doustnych, plastrów na skórę, albo dopochwowego krążka uwalniającego hormony.
Antykoncepcja awaryjna
Duża dawka hormonów mająca zapobiec pęknięciu pęcherzyka owulacyjnego i zagnieżdżeniu się ewentualnego zarodka w jamie macicy.
Może być stosowana tylko okazjonalnie, gdy zawiodły inne stosowane metody, właśnie „awaryjnie”. Może znacznie zaburzyć cykl, w którym została zastosowana.
Jej skuteczność spada wraz z upływem czasu mijającego od stosunku. Powinno się ją stosować max do 72 godz. po niezabezpieczonym współżyciu.
Wkładka wewnątrzmaciczna
Najskuteczniejsza metoda zapobiegania ciąży. Wkładkę umieszcza w jamie macicy lekarz, najczęściej podczas miesiączki (wtedy kanał szyjki jest rozszerzony i zabieg jest najmniej nieprzyjemny). Czas przebywania wkładki w macicy zależy od jej rodzaju i zaleceń producenta – zazwyczaj jest to ok 3-5 lat.
Są dwa główne rodzaje wkładek wewnątrzmacicznych: zwykła miedziowa i hormonalna.
Zwykła miedziowa wkładka działa poprzez sam drażniący fakt przebywania w jamie macicy i wydzielania tamże jonów miedzi. Wpływa na endometrium i uniemożliwia zagnieżdżenie potencjalnego zarodka. Nie zaburza cyklu jajnikowego, nie ma wpływu na owulację i wiele kobiet źle reagujących na tabletkę hormonalną, zdecydowanie lepiej się z nią czuje. Minusem są jej dość często pojawiające się działania niepożądane – obfite, krwotoczne, bolesne miesiączki.
Zdecydowanie lepiej tolerowana jest wkładka wyposażona dodatkowo w zbiorniczek uwalniający miejscowo hormon – lewonorgestrel. Są dwa rodzaje tych wkładek- starsza i większa Mirena (na 5 lat) oraz nowsza i drobniejsza Jaydess (na 3 lata). Obie zdecydowanie zmniejszają obfitość krwawień i mają też inne pozaantykoncepcyjne wskazania, np. terapia mięśniaków macicy.